“IPINAHIYA AKO NG BOSS KO SA HARAP NG BUONG OPISINA DAHIL AKO’Y MAHIRAP — PERO HINDI NIYA ALAM, AKO ANG DAHILAN KUNG BAKIT HINDI LUBOG ANG KUMPANYA NIYA.”
Ako si Liza Ramos, 27 taong gulang. Lumaki akong mahirap. Anak ng jeepney driver at labandera. Walang pribilehiyo, walang koneksyon, walang “backer”. Lahat ng meron ako — sipag, tiyaga, at pangarap. Nagtapos ako bilang working student. Sa gabi nagtatabi ng plato sa karinderya, sa umaga pumapasok sa school. Hanggang sa araw na natanggap ako bilang simpleng assistant sa isang malaking kumpanya sa Makati. Akala ko doon na magbabago ang buhay ko. Mali pala.
ANG OPISINA NA PUNO NG PLASTIK NA NGITI
Sa unang araw ko sa trabaho, ramdam ko na agad ang tingin nila sa’kin. Simple ang damit ko. Luma ang bag ko. Hindi ako marunong magmakeup tulad nila. Si Ms. Clarisse, ang boss ko, isang sosyal na babae, laging naka-high heel, laging mabango, laging mayabang. Sa unang tingin niya sa’kin, alam ko na — hindi niya ako gusto. “Ikaw na ang bahala sa mga hard copies. ‘Wag ka dito sa meeting room,” sabi niya. Araw-araw akong ginagawang utusan. Araw-araw pinapahiya sa maliit na pagkakamali. Pero nanahimik lang ako. Dahil kailangan ko ang trabaho.
ANG ARAW NA DINURO NILA AKO
Isang lunes ng umaga, may big meeting sa kumpanya. Naroon ang mga investors. Naroon ang CEO. At lahat ng empleyado. Habang nagpe-present si Ms. Clarisse, biglang nag-error ang projector. Nawalang signal. Nagkagulo. At bigla niya akong tinuro. “Siya! Siya ang may hawak ng setup! Ganyan talaga pag mula sa skwater kinuha!” Tahimik ang lahat. Narinig ko ang pabulong. “Ay mahirap pala.” “Bagay lang sa janitor.” Gusto kong umiyak. Gusto kong lumabas. Pero hindi ako gumalaw. Nanindig ang buong katawan ko sa hiya. Pero sa loob-loob ko, may alam akong hindi nila alam.
ANG SEKRETONG MATAGAL KO NANG TINAGO
Bago ako matanggap sa kumpanyang iyon, nalulugi na sila. Walang alam si Ms. Clarisse, pero may project ako na ginawa noong college — isang financial recovery model. Ipinadala ko iyon anonymously sa kumpanya noong panahong naghahanap sila ng idea kung paano makakabangon. Iyon ang ginamit nila. Iyon ang nagbigay sa kanila ng bagong investors. Iyon ang nagligtas sa kumpanya. Hindi nila alam na ako iyon. Hindi ko sinabi. Tahimik lang akong pumasok bilang mababang empleyado. Dahil ang gusto ko lang — trabaho, hindi papuri.
ANG ARAW NA NAGBAGO ANG LAHAT
Matapos niya akong pahiyain sa harap ng lahat, nagsalita ang CEO. “Wait. Sino ang nagsabi na siya ang may kasalanan?” Tahimik. Lumabas siya ng folder. “May gusto akong ipakilala.” Lumabas sa screen ang pangalan ko. Ang college email ko. Ang lumang proposal na ako ang gumawa. “Kung wala ang model na ito, matagal nang sarado ang kumpanyang ito.” Nanlamig si Ms. Clarisse. Napaupo siya. Hindi makapagsalita. Lumingon lahat sa’kin. Hindi na may awa. Kundi gulat. Kundi respeto.
ANG SANDALING HINDI KO INASAHAN
Lumapit sa’kin ang CEO. “Bakit hindi ka nagpahayag?” Ngumiti ako, kahit nanginginig ang labi ko. “Hindi ko po kailangan ang papuri. Kailangan ko lang po ng trabaho.” Tahimik ang buong room. Walang nagsalita. Si Ms. Clarisse? Umiiyak. Hindi dahil sa hiya. Kundi dahil sa takot. Alam niyang mali siya.
ANG WAKAS NA HINDI KO PINANGARAP
Hindi ko siya tinanggal. Hindi ako gumanti. Isang bagay lang ang sinabi ko sa harap ng lahat: “Hindi po porket mahirap ang isang tao, wala na siyang halaga.” Tumayo ang CEO. Pumalakpak. Isa-isa silang sumunod. At sa unang pagkakataon sa buhay ko, hindi ako nahiya sa suot ko, sa sapatos ko, o sa pinagdaanan ko. Dahil alam ko na — hindi pera ang sukatan ng halaga ng isang tao.
ARAL
Minsan, ang taong pinagtatawanan mo… siya pala ang dahilan kung bakit ka pa nakatayo. At minsan, ang katahimikan ng taong mababa… mas malakas kaysa sigaw ng mayayabang.
